LERER, Samuel (Todorović; Šmule, Vojo), komunistički aktivist (Mostar, BiH, 12. III. 1914 – Beograd, 5. X. 1990). Sin Zeliga (Zaharije) i Rahele rođ. Atijas. U nepoznato doba promijenio je ime u Vojo Todorović. Gimnaziju je pohađao u Sarajevu, istodobno je radio kao sedlar. God. 1933. u Zagrebu je počeo studirati veterinu, zatim agronomiju. Za studija je radio kao ekonom u zagrebačkoj žid. menzi. God. 1933. postao je član SKOJ, a 1934. KPJ. Uhićen je 1936. zbog komunističkih aktivnosti te od veljače do prosinca bio u zatvoru u Sarajevu i Adi Ciganliji u Beogradu, bio je oslobođen zbog nedostatka dokaza. Od 1937. sudionik je Španjolskoga građanskog rata kao mitraljezac u četi »Đuro Đaković«. S ostalim španj. borcima iz Jugoslavije prošao je logore u Francuskoj te preko Njemačke krajem srpnja 1941. stigao u Zagreb, odakle je upućen u Bosansku krajinu. Bio je komandant partizanskoga bataljuna »Gavrilo Princip« na području Bosanskoga Grahova, zatim komandant Glamočkoga bataljuna, u prosincu 1941. postavljen je za zamjenika komandanta 1. krajiškog odreda, a od veljače 1942. za komandanta Grupa udarnih bataljuna. U svibnju 1942. imenovan je za zamjenika komandanta 1. krajiške udarne brigade, a nešto poslije za njezina komandanta. Od kolovoza 1943. bio je zamjenik komandanta 4. krajiške udarne divizije, a u siječnju 1944. postavljen je na dužnost komandanta 39. divizije. Kraj rata dočekao je kao komandant 10. krajiške udarne divizije. Istaknuo se 1942. u borbama kraj Bosanskoga Novog i Budimilić Japre. Pod njegovim je vodstvom 1. krajiška brigada postala jedna od najprodornijih brigada u borbama za naseljena mjesta. U kolovozu 1943. organizirao je napad na aerodrom Rajlovac kraj Sarajeva, gdje je bio jak njemački i ustaški garnizon, u kojem su uništena 34 neprijateljska aviona. Nakon rata bio je pomoćnik gl. inspektora JNA, zamjenik načelnika Prve uprave Generalštaba, pomoćnik predsjednika Planske komisije FNRJ za vojno područje, načelnik 3. i 4. uprave Generalštaba i Uprave pješadije JNA, od 1965. član je Kontrolne komisije SKJ, a od 1967. član Savjeta Federacije. Bio je gl. urednik Vojne enciklopedije (1958–67). Stekao je čin general-pukovnika JNA. Nositelj je Partizanske spomenice 1941, a narodnim herojem proglašen je 20. XII. 1951.
LIT.: M. Perić i V. Drechsler: Jugoslovenski Jevreji – španski borci. Jevrejski almanah, 1963–1964. – Todorović, Vojo. Narodni heroji Jugoslavije, 2. Beograd 1975. – J. Romano: Jevreji Jugoslavije 1941–1945. Žrtve genocida i učesnici narodnooslobodilačkog rata. Beograd 1980. – Jevrejski pregled, 41(1990) 7/12. – M. Radovanović: Todorović, Lerer, Voja. Znameniti Jevreji Srbije. Biografski leksikon. Beograd 2011.